Laat asielzoekers toch werken

Door Pieter Smit

Een uurtje nadat Wilders zijn partij middels een ronkende vraag uitsloot van regeringsdeelname, werden de verkiezingen gewonnen door de partijen, die het gewaagd hadden zich het lot van de uitgeprocedeerde asielzoekers publiekelijk te blijven aantrekken: ChristenUnie, Groen Links, SP en D66. Het tijdperk Verdonk-Wilders lijkt definitief voorbij.

Door Verdonk en Wilders raakten VVD, CDA en PvdA steeds angstiger voor de weglopende kiezer. Meebuigen werd het devies. De ene maatregel na de andere moest de asielzoeker het zo moeilijk mogelijk maken. Het gevolg was een vreemdelingenbeleid dat ook vreemdelingen die echt nergens heen kunnen, zonder enige mogelijkheid
tot inkomen uitsluit van de samenleving, op straat zet, of zelfs opsluit.

De verworpenen der aarde zochten steun bij elkaar, eerst in modderige tentenkampen, daarna in leegstaande kerken en kantoren. Ik doe voor hen precies hetzelfde werk dat ik eerder in Afrika deed: Een dak, eten, drinken en sanitair improviseren. Tot mijn verbazing bleken deze mensen in Nederland veel illegaler te zijn dan bijvoorbeeld de niet erkende Somalische vluchtelingen in Sudan of Ethiopië. Nog verbaasder was ik, toen bleek dat ook mijn eigen humanitaire werk, juist hier in Nederland, door nieuwe wetjes steeds illegaler werd.

Ik kende zelf de meeste landen waar deze mensen vandaan komen uit mijn werk. Daar kwamen nu de persoonlijke verhalen bij. Minder verbaasd was ik dus, toen onderzoek van Vluchtelingenwerk Nederland bevestigde dat een groot deel van deze mensen eigenlijk best wel een sterke asielzaak hadden, maar dat ze te snel waren afgewezen, op foutjes van hun advocaat, of op onvoldoende geacht bewijs. Een fors deel van deze groep zit
daarom nu alsnog in een nieuwe asielprocedure.

De les van bijna twee jaar vluchtelingenprotesten is dat er ook in Nederland een groep is die zijn individuele asielzaak niet bewezen krijgt, maar die je met goed fatsoen niet terug kan sturen naar de onveilige landen waar ze vandaan komen. Gedwongen uitzettingen naar Somalië, Irak en Sudan zijn om veiligheidsredenen opgeschort, maar de uitgeprocedeerden uit deze landen zwerven zonder dak, brood, bad en bed door de Nederlandse straten. Zie hier het asielgat.

Tweede les: Het buiten schuld criterium blijkt voor deze groep in de huidige vorm niet te werken. Ook de burgemeesters van Amsterdam en Utrecht beginnen zich dit in toenemende mate te realiseren. Daar moet een oplossing voor te vinden zijn.

Vorige week realiseerde Adri Duivesteijn zich als eerste PvdA-topman, dat het meebuigen met de populisten niet meer hoeft. Hij stelde dat het PvdA-roer om moet, weg met de strafbaarstelling van de onuitzetbaren. Dat is een mooi maar miniem begin van hervonden waarden. Ook de VVD-burgemeester van Utrecht gaf inmiddels een voorzetje de goede kant op. Het CDA lijkt het nog niet door te hebben, helaas.

Verdere oplossingen liggen al op de plank: Ten eerste het wets-initiatief van D66-er Gerard Schouw: Een toets of de gewiegerde asielzoeker na zijn deportatie niet in een onmenselijke situatie terecht komt, en de mogelijkheid om inhoudelijke fouten in de eerste asielprocedure door een rechter te laten bekijken. Ten tweede de oplossing van onze buurlanden: De afgewezen asielzoeker die je niet in redelijkheid kan terugsturen, krijgt (na enkele maanden wachttijd) toestemming om te werken, zonder recht op
een huis of sociale bijstand. Je zou dit het participatie-model kunnen noemen. Of werk werk werk. In Duitsland blijkt de aanzuigende werking heel erg mee te vallen. Deze oplossing levert misschien ook geld op: een deel van de grensgevangenissen en de noodopvang voor onuitzetbaren kunnen dan dicht. In plaats daarvan komt de belasting-afdracht door werkende onuitzetbaren. In Engeland lijkt deze groep tien jaar later de
grootste investeerder en werkgever te worden in sommige achterstandswijken.

Nederland werd in het tijdperk van het meebuigen ongeveer het onprettigste jongetje van de Europese asiel-klas: We hebben juridisch nu de minst fraaie asielprocedure van Europa, en bijna de laagste instroom van asielzoekers. We sluiten het hoogste percentage afgewezenen en kinderen op, en we worden van de rijke landen het vaakst gecorrigeerd door Europese rechters en internationale instanties. Duitsland is onlangs zelfs stiekem gestopt met het terugsturen van honderden vooral Somalische asielzoekers naar Nederland, blijkbaar omdat ze het uitzetbeleid van onze staatssecretaris onacceptabel vinden. Zo gooit Nederland haar asielzoekers bij de buren over de schutting.

CDA, participatie voor iedereen! PvdA, hou het hervonden initiatief vast! VVD, doe es liberaal man! Raap uw partijen en achterbannen weer bij elkaar, en stuur deze coalitie bij richting participatie-samenleving en werk werk werk voor iedereen !

Pieter Smit is politicoloog en bouwde vluchtelingenkampen in Sudan, Somalië, Ethiopië, en nu, bij Wij Zijn Hier in Amsterdam.