Na een tentenkamp , een kerk, een flat en een kantoor hebben ‘Wij Zijn Hier’  het voormalig huis van bewaring aan de Havenstraat aangeboden gekregen als opvanglocatie voor zes maanden lang.

Vanaf 6 december kunnen 159 mensen van ‘Wij Zijn Hier’ die zich in de tijd van de Vluchtkerk aan hebben gemeld voor het onderzoek naar alle individuele asielzaken door Vluchtelingenwerk Nederland, aan de Havenstraat terecht voor een bed, een bad en brood. Momenteel zitten de vluchtelingen in een pand aan de Weteringschans. Daar moeten ze op vrijdag 6 december uit. Voor de groep van mensen die zich later bij ‘Wij Zijn Hier hebben aangesloten moet nog naar een andere oplossing worden gezocht.

Hoewel de nieuwe locatie het voormalig huis van bewaring is zal er van een detentieregime geen sprake zijn. De bewoners zijn vrij om in en uit te lopen wanneer ze maar willen en ze kunnen bezoek ontvangen. De nieuwe bewoners kunnen er onder begeleiding van vrijwilligers en professionals werken aan het creëren van een toekomstperspectief.

Het aanbod van bed, bad en brood is gedaan door burgemeester Van der Laan. ‘Wij Zijn Hier’ heeft een aantal dagen de tijd om zich te beraden. Aanstaande Woensdag zullen ze Van der Laan laten weten of ze op het aanbod ingaan of niet.

Tuesday 10th of December is International Human Rights day. A day to combine celebration and struggle. This same day our ambassador El Mouthena stands trial in Muenchen. For travelling through Germany…

El Mouthena speelt een belangrijke rol in ‘Wij Zijn Hier’. Hij is al bijna anderhalf jaar de drijvende kracht achter veel acties en protesttochten van de groep van onuitzetbare ongedocumenteerde migranten in Amsterdam. Na een jaar van strijd tegen het Nederlandse migratiebeleid, besloot hij zijn horizon te verbreden en zich meer te gaan richten op het Europese beleid. Hij legde contacten met vluchtelingen en activisten in heel Europa met als doel internationale acties op te zetten. In dat kader was hij op weg naar Rome voor een netwerk-event. Hij had een brief van zijn advocaat bij zich waarin de reden voor zijn reis stond uitgelegd. Desondanks werd El Mouthana toch gearresteerd in Duitsland nadat hij bij een benzinestation werden aangehouden.

El Mouthena zit momenteel vast in Justizvollzugsanstalt München. Zijn toegang tot Duitsland is illegaal verklaard en wordt in zijn geval als een criminele daad gezien. Deze uitspraak is ontzettend zwaarwichtig. Was hij geen bekend mensenrechtenactivist geweest, dan was hij waarschijnlijk teruggestuurd naar Nederland of had hij een kleine boete ontvangen.

Naar alle waarschijnlijkheid zal hij vastzitten totdat de rechtszaak in Muenchen zal plaatsvinden. Het kan wel twee maanden duren voordat de zaak voorkomt. In eerste instantie mocht El Mouthena geen contact met zijn advocaat opnemen en ze weigerden een vertaler toe te laten tot de verhoren.

El Mouthena zal het heel fijn vinden als je hem schrijft en als je hem op de hoogte blijft houden. Je kunt hem in het Frans, Arabisch, Spaans of Engels schrijven. Wees je ervan bewust dat de post door de Duitse autoriteiten wordt gelezen.

El Mouthena El Marakchi,

Geburtsdatum: 7-1-1989

Postfach 90 06 55

81506 München

Germany

In solidariteit met El Mouthena willen wij graag alle organisaties, groepen en individuen, die zich betrokken voelen bij het protest van de ongedocumenteerde migranten, uitnodigen om El Mouthena te helpen bevrijden.  Teken de petitie!

PERSBERICHT 14-11-2013

Op de vergadering van de Raadscommissie Algemene Zaken van de gemeente Amsterdam, deelde burgemeester van der Laan vanmiddag mee dat de eigenaar van het kantoor aan de Weteringschans (Bayer Pensionskasse) heeft toegezegd dat de bewoners uitstel hebben tot 25 november om het pand te verlaten. In de tussentijd zoekt de gemeente naar een pand om de bewoners onderdak te geven voor een half jaar. In die zes maanden krijgen de uitgeprocedeerde vluchtelingen de tijd om tot rust te komen en te werken aan een toekomst perspectief.

De burgemeester verklaarde dat drie elementen hem tot deze beslissing hebben gebracht: het humanitaire argument dat de situatie van de uitgeprocedeerde vluchtelingen onmenselijk is; de zwaarwegende uitspraak van de European Committtee of Social Rights van 25 okt j.l. waarin wordt gesteld dat vluchtelingen recht hebben op onderdak, voedsel en kleding; en tenslotte het inzicht dat een ‘terugkeerbeleid’ dat mensen op straat zet, averechts werkt, omdat vluchtelingen dan alleen bezig zijn te overleven en niet kunnen nadenken over hun toekomst.

Volgende week verwacht te burgemeester dat staatssecretaris Teeven bij de begrotingsbehandeling van Justitie, meer financiële ruimte zal creëren om uitgeprocedeerde vluchtelingen te ondersteunen. Ook zal de Staatssecretaris EUR 4500 pp. ter beschikking stellen bij terugkeer.

Tijdens de vergadering benadrukten vrijwilligers, kerken en de vluchtelingen zelf, dat de huidige situatie, waarin de vluchtelingen al meer dan een jaar van hot naar her trekken, ziekmakend, onmenselijk en dus onverantwoord is.

Op dit moment verblijven naar schatting 180 vluchtelingen in het Vluchtkantoor. Een klein deel van de ‘oude’ groep heeft inmiddels elders onderdak wegens medische problemen, of is in hernieuwde procedure. Nieuwe vluchtelingen hebben zich bij de groep gevoegd. Welke voorwaarden de gemeente stelt aan het verblijf en voor welke vluchtelingen het aanbod van de gemeente dit geldt, is niet duidelijk.

Voor meer informatie:
Marjan Sax 0629057798
Elke Uitentuis: 0624908575
Osman:0685473706

Tot 25 November kan ‘Wij Zijn Hier’ in ieder geval op de Weteringschans 109 blijven. Van der Laan gaat er van uit dat de gemeente daarna de groep voor 6 maanden opvang kan aanbieden in Amsterdam.

Hieronder de opnames van de livestream van de gemeenteraadsvergadering van 14 November. Eerst de bevlogen verhalen van verschillende betrokkenen gevolgd door de reactie van Burgemeester Van der Laan.

Gister beweerde Staatsecretaris Teeven nog tijdens het debat in de Balie onder leiding van Arnon Grunberg, dat Somalië veilig genoeg was om naar terug te keren. Dit terwijl zowel Vluchtelingenwerk Nederland als de UNHCR vorige week tijdens het ronde tafel gesprek in de Tweede kamer aangaven dat het niet het geval is. En dit terwijl een van de vluchtelingen die op 5 November gedwongen is uitgezet, net gewond is geraakt bij een bomaanslag.

Maandag werd bekend gemaakt dat Said Ahmed, die op 5 November door Nederland onder dwang is uitgezet naar Mogadishu, gewond is geraakt bij een bomaanslag. Said Ahmed was een van de 25 mensen die gewond is geraakt in het Maka-Al-Mukarama hotel, waar de terroristische aanval plaatsvond. De daad is opgeëist door de Al-Shabaab, een islamitische terroristische organisatie.

Ahmed, die jaren in Nederland heeft gewoond, zegt zijn draai niet te kunnen vinden in de grote chaotische stad. Hij heeft geen familie en vrienden en voelt zich erg onveilig. “Ik zat voor de ingang van het hotel en raakte gewond aan mijn rechterhand door de bomaanslag. Ik vrees hier voor mijn leven, want het is hier echt heel gevaarlijk. Ik snap niet dat ze hier naartoe hebben kunnen uitzetten.”

Op Woensdag 10 November bezocht Bayissa het Goese Lyceum in Zeeland. Hij vertelde aan een groep leerlingen van 16-17 jaar over de invloed die het vluchtelingen beleid in Nederland op zijn leven heeft en de problemen van de groep rondom Wij Zijn Hier. De leerlingen nemen deel aan het project ‘Going Glocal’ van University College Roosevelt in Middelburg. De leerlingen krijgen een kort programma van vier lessen over de minder bekende kant van het migratiebeleid. Na de presentatie van Bayissa waren de leerlingen in de gelegenheid vragen te stellen en volgde een korte discussie. De leerlingen waren geïntrigeerd door het verhaal van Bayissa en het Goese lyceum ziet Wij Zijn Hier graag terug om meer leerlingen te vertellen over het onrecht van het vluchtelingenbeleid in Nederland. Het lyceu was Bayissa erg dankbaar voor zijn bezoek.

Vanavond 23.15, Nederland 2:
‘Duivelse Dillema’s’, een film over de Vluchtkerk

De voormalig partijleider Jacob de Bont (Helmert Woudenberg) is solidair met de vluchtelingen in de Vluchtkerk en zit aan bij hun laatste avondmaal. Om opnieuw aandacht te krijgen voor hun uitzichtloze situatie verzendt hij een tweet waarin hij claimt dat hij door de vluchtelingen is gegijzeld. In korte tijd explodeert het nieuws. Amir (Bright O. Richards) de leider van de vluchtelingen is woedend. Met zijn actie criminaliseert De Bont de vluchtelingen en geeft de overheid een argument om hard in te grijpen. De Bont probeert zijn fout te herstellen, maar de nieuwshype is niet meer terug te draaien. Met de ME voor de deur tikt de tijd weg. Wat moeten ze doen?

Een film van Kees Vlaanderen en Paul Ruven

Donderdag 7 November was er een ronde tafelgesprek over het asiel- en vreemdelingenbeleid in de Tweede Kamer georganiseerd. Hieronder een uiteenzetting van wat er tijdens de eerste drie blokken is gezegd. Het eerste blok behelsde het landenbeleid, het tweede blok gemeentelijke opvang en het derde blok  opvang en terugkeer.

Blok 1. Landenbeleid
Sprekers: Dhr. J. Kuipers  van Vluchtelingenwerk Nederland en Dhr. R. Bruin van UNHCR (UN Refugee Angency)

Dhr. R. Bruin: De grootste stroom van vluchtelingen die Nederland binnenkomt is afkomstig uit Somalië. Vanuit Nederland worden er mensen nar Somalië gedwongen uitgezet. De UNCHR adviseert niet uit te zetten naar Somalië omdat de situatie in het land onveilig en onvoorspelbaar is. Vluchtelingen uit omringende landen keren vaak wel terug naar Somalië maar het lukt dan niet om weer een bestaan op te bouwen. Velen verlaten het land dan ook weer in afzienbare tijd.

Dhr. J. Kuipers: Het Nederlandse landenbeleid is gebaseerd op ambtsberichten van buitenlandse zaken. In deze ambtsberichten wordt de expertise van mensenrechtenorganisaties vaak niet meegenomen en daarom zijn deze ambtsberichten vaak niet dekkend. De expertise van de maatschappelijke organisaties zou dus moeten worden meegenomen. Ook zou de IND zich niet alleen moeten beperken tot de ambtsberichten. In het geval van Somalië geven zowel Human Right Watch als Amnesty International aan dat van gedwongen terugkeer naar het land geen sprake zou mogen zijn. De IND zou ook deze uitspraken mee moeten wegen tijdens een asielprocedure.

Dhr. R. Bruin: Nederland is het eerste Europese land dat is overgegaan op uitzettingen naar Somalië. Andere landen doen dat niet, maar geven Somaliërs ook geen verblijfsvergunning, met als gevolg dat er een toename is van het aantal illegalen. Dat is dus ook geen oplossing.

Dhr. J. Kuipers: Helaas lukt het nog steeds niet om een Europees landenbeleid te creëren. Europese lidstaten hebben allen een ander beleid. Dat zou gelijkgetrokken moeten worden.

Blok 2. Gemeentelijke opvang
Sprekers: Dhr. K. Keesmaat van het Vluchthuis Den Haag, Dhr. Y. Osman van ‘Wij Zijn Hier’ en Burgemeester E van der Laan.

Dhr. E van der Laan: Spreekt namens de 4 grote steden: Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag. Hij laat weten dat gemeenten formeel geen rol spelen in de opvang van ongedocumenteerden, maar dat dit in de praktijk niet vol te houden is. De grote steden hebben te maken met een toename van ongedocumenteerde inwoners.

De uitspraak van de Europese commissie voor Sociaal Recht is volgens Van der Laan van groot belang en hij gaat ervan uit dat de uitspraak door de rechter onderstreept zal worden. Hij noemt de reactie van Teeven dan ook te laconiek. Volgens Van der Laan moeten we alvast ons gaan voorbereiden op het creëren van opvangmogelijkheden. Door het bestuursakkoord van 2007 zijn gemeenten niet in de mogelijkheid om opvang te bieden aan ongedocumenteerden, maar dit akkoord is allang door de realiteit ingehaald. Toen het akkoord werd opgesteld ging men ervan uit dat het asielbeleid sluitend zou worden en dat is geenszins het geval. Dat moet nu maar eens erkend worden en daar moet op geanticipeerd worden.

Van der Laan wil opvang kunnen bieden en rekent daarbij op steun van het rijk. Het is volgens hem zaak om de basisvoorwaarden van onderdak, eten en kleren te gaan verzorgen. Het hoeft volgens hem ook niet duur te zijn want de infrastructuur, organisaties en netwerken zijn aanwezig in alle 4 grote steden. Tot nu toe waren ze gebonden aan het bestuursakkoord en konden ze niet meer dan burgerinitiatieven ondersteunen, maar de uitspraak van ECSR biedt eindelijk mogelijkheden.

Wel vind Van der Laan dat alle vluchtelingen individueel begeleid moeten worden. Het rapport van Vluchtelingenwerk, dat onlangs in opdracht van de gemeente Amsterdam is uitgevoerd, laat zien dat een grote groep van ‘Wij Zijn Hier’ kans heeft op een verblijfsvergunning. Maar er zijn er ook bij die volgens het VWN rapport voorbereid zouden moeten worden op terugkeer naar het land van herkomst.

Dhr. K. Keesmaat:  Geeft aan dat de criteria die bij het landenbeleid gehanteerd worden discutabel zijn. Hij zegt dat onder andere Irak onterecht veilig is verklaard. Daarbij zijn mensen hier al vaak heel lang en raken vervreemd van het land van herkomst. Keesmaat zegt dat de verantwoordelijkheid voor de groep van ongedocumenteerden die hier in Nederland verblijven en die veelal onuitzetbaar zijn gebleken, niet langer in de handen moet liggen van een handjevol vrijwilligers. Hij pleit voor structurele opvang gecoördineerd vanuit de gemeente en het rijk.

Dhr. Y. Osman: Legt uit dat ‘Wij Zijn Hier’ bijeen is gekomen omdat ze allemaal in het asielgat terecht zijn gekomen en dat ze dit onrecht op de politieke agenda wilden zetten. Hij verteld over de reis door Amsterdam: van de tuin van de Diaconie, naar het tentenkamp op de Notweg, de Vluchtkerk, De Vluchtflat en nu het Vluchtkantoor. De faciliteiten laten te wensen over of zijn er gewoon niet en ook is er lang niet altijd genoeg eten.

Osman  laat weten dat de groep aan het overleven is en dat ze op geen enkele wijze kunnen nadenken over de toekomst. Osman zegt dat het absoluut noodzakelijk is om vanuit een rustige plek je voor te kunnen bereiden op een toekomst. Zolang dat niet geboden is, is praten over wat voor toekomst dan ook, geen optie.

Het enige wat de hele groep wil is de mogelijkheid een leven op te bouwen. Ze willen kunnen studeren, kunnen werken en de basisfaciliteiten moeten voorhanden zijn.  Het rijk en de gemeente zouden hun verantwoordelijkheid moeten nemen en voor opvang en de eerste levensbehoeften moeten gaan zorgen. De uitspraak van ESBR is een troef in handen van de gemeentes om nu eindelijk dat te doen wat ze eigenlijk al die tijd al willen. ‘Wij Zijn Hier’ vraagt Van der Laan dan ook om opvang, verwarming, eten en kleren op korte termijn te bieden. Naar alle waarschijnlijkheid staat de groep volgende week weer op straat.

Osman geeft aan dat veel leden van ‘Wij Zijn Hier’ bijzonder slechte ervaringen hebben met DT&V.  Er is een groot wantrouwen ten opzichte van deze organisatie.

Blok 3: Opvang en terugkeer (15.15-16.15 uur)
• Vluchtelingenwerk Nederland, dhr. J. Kuipers
• Raad van Kerken, mevr. C. van der Vlist
• INLIA, dhr. J. van Tilborg
• Bridge to better, mevr. H. Hamstra
• Stichting Maatwerk bij Terugkeer, mevr. L. van Goor
• Asieladvocate, mevr. L. Blijdorp

Mevr. C. van der Vlist: Noemt de afwachtende houding van de overheid na de uitspraak van het ECSR teleurstellend. Er moet erkend worden dat het niet langer een optie is om mensen die uitgeprocedeerd zijn op straat te zetten. Wanneer mensen moeten terugkeren, moeten ze daar goed op voorbereid worden. Vanaf de straat een terugkeer regelen is onmogelijk gebleken.

Mevr. H. Hamstra: Wil uitgaan van de kracht van mensen. Het doel van de organisatie waarvoor ze werkt is om mensen die terugkeren goed voor te bereiden zodat ze in het land van herkomst aan het werk kunnen of een bedrijf op kunnen zetten. Ook Hamstra pleit voor opvang omdat een goede begeleiding tot terugkeer niet mogelijk is vanaf de straat. Wel zegt ze dat mensen gericht op herbevestiging bij elkaar geplaatst moeten worden zodat iedereen de neus dezelfde kant op heeft staan.

Mevr. L. van Goor: Zegt dat de vertrektermijn van 16 weken te kort is om goed voorbereid terug te kunnen keren. Ook is het investeringsbudget dat mensen meekrijgen vaak niet afdoende of mensen krijgen helemaal niks. Ook zij vindt het absoluut noodzakelijk dat mensen worden opgevangen gedurende het proces dat moet leiden tot herbevestiging in het land van herkomst.

Daarbij klaagt ze over het gebrek aan structureel overleg tussen de overheid en de maatschappelijke organisaties. Er zijn teveel organisaties die naast elkaar werken in plaats van met elkaar. Uitermate verwarrend vindt ze ook dat het terugkeerbeleid per lidstaat in Europa verschilt. Dat zou gelijk moeten worden getrokken.

Mevr. L. Blijdorp: Er is sprake van een groeiende groep langdurige illegalen. Zij worden zelf verantwoordelijk gesteld voor hun vertrek. En zelfs wanneer duidelijk is dat mensen onuitzetbaar zijn wil men ze geen opvang of verblijfsvergunning bieden omdat men bang is voor de zuigende aantrekkingskracht die dit zou kunnen hebben op andere potentiele migranten. De groep van ongedocumenteerden in ons land kost veel geld. Ze hebben vaak ernstige medische problemen omdat ze op straat leven of ze worden bijvoorbeeld heel lang in detentie gezet, terwijl allang is aangetoond dat na 4 maanden verblijf in detentie de kans dat iemand uitgezet kan worden nagenoeg verkeken is. Dit kost de overheid bakken met geld terwijl we om de oren worden geslagen met bezuinigingen. Het ontmoedigingsbeleid is duurkoop.

Blijdorp is niet te spreken over de onzorgvuldigheid waarmee asiel procedures worden afgehandeld. Er worden veel fouten gemaakt. Ook het buitenschuld beleid functioneert niet. Ze geeft wel aan dat het contact tussen asieladvocaten en de IND de laatste jaren is verbeterd. Het contact met DT&V is echter slecht. Hun dossiers zijn vaak niet compleet. Dit geld zeker voor 40 % tot 50% van de zaken die ze behandelen. Daarbij zetten ze mensen die net te horen hebben gekregen dat ze uitgeprocedeerd zijn en het land moeten verlaten, vaak ontzettend onder druk. Op het moment dat het proces van terugkeer in gang wordt gezet, trekken ze hun handen er echter zo goed als volledig van af.

Dhr. J. Kuipers: Het is aangetoond dat ons sobere regime niet werkt. Ook detentie niet. Het draagt niet bij aan een effectieve terugkeer. In Zweden worden mensen die voorbereid worden op hervestiging in het land van herkomst in open AZC’s opgevangen. Dat werkt veel beter.

Ook onderstreept hij dat de enorme focus op terugkeer een averechts effect heeft. Er moet per individu altijd goed bekeken worden of terugkeer wel de beste optie is. Wanneer dit zo blijkt te zijn dan moet je ook rekening houden met de absoluutheid die doorklinkt in de term. Hij geeft zelf de voorkeur te spreken over herbevestiging.

door: Ernst van den Hemel

Essay voorgedragen op de avond Duivelse Dilemma’s, georganiseerd door debatcentrum De Balie in Amsterdam en de Humanistische Omroep (HUMAN).

Het was een belangrijk moment in de wereldgeschiedenis, 26 augustus 1789: De Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger. Het eerste artikel luidt: ‘De mensen worden vrij en  met gelijke rechten geboren en blijven dit’. Kortom, vanaf die datum hebben alle mensen aangeboren, onvervreemdbare rechten.

Maar, amper twee jaar later, in 1791, schreef Olympe de Gouges De Verklaring van de Rechten van de Vrouw en de Burger. Het eerste artikel hiervan luidt, in vrije vertaling: ‘Vrouwen worden vrij en met gelijke rechten geboren. Net als de man.’

Wat bleek, deze universele rechten bleken de helft van de mensheid uit te sluiten. Meer nog, als je bedenkt dat andere vormen van uitsluiting nog eeuwen doorgingen. In zijn beroemdste speech verwees Martin Luther King naar de eveneens universele onvervreemdbare rechten die genoemd worden in de Onafhankelijkheidsverklaring en constateerde dat er ook in de twintigste eeuw nog genoeg te doen viel: ‘I have a dream that one day this nation will rise up and live up to its creed: ‘We hold these truths to be self-evident: that all men are created equal’.

En, in de jaren zestig in San Francisco, gebruikte homorechtenactivist Harvey Milk min of meer de zelfde woorden om te wijzen op het feit dat homoseksuelen geen aanspraak op deze aangeboren, onvervreemdbare gelijkheid konden maken.

Dus, in retrospect, kunnen we zeggen dat deze onvervreemdbare, universele rechten in feite neerkwamen op rechten voor blanke, heterosexuele mannen.

Hoe kan dit? Hoe komt het dat universele, aangeboren, onvervreemdbare mensenrechten telkens weer geconfronteerd worden met mensen voor wie ze toch maar weinig bescherming bieden?

De Duitse filosofe Hannah Arendt schreef over dit paradoxale effect van mensenrechten in het stuk ‘The Perplexities of the Rights of Man’. Arendt constateerde dat het steeds juist de rechtelozen zijn – diegenen voor wie mensenrechten überhaupt bedacht zijn – die de grootste moeite hebben hun recht te halen. Arendt wees erop dat ondanks de ervaringen van de Tweede Wereldoorlog, en ondanks de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van 1948, er nog steeds miljoenen statenlozen op drift waren, en Westerse staten maar moeizaam bereid bleken om op te komen voor deze non-burgers. Mensenrechten lijken voornamelijk te bestaan voor mensen die al rechten hebben. Het zouden dan ook eigenlijk burgerrechten moeten heten, zo stelde Arendt.

Wellicht. Maar er valt ook iets op aan de steeds terugkerende discussie rondom de universele dimensie van mensenrechten. Telkens weer worden mensen geconfronteerd met een blinde vlek, iets dat altijd al aanwezig, maar onzichtbaar was. Iemand die er wel bij hoort (het is immers een mens), maar toch geen, of in mindere mate, aanspraak kan maken op mensenrechten. Tot iemand een podium beklimt. Dan wordt het anders. Dan blijkt opeens de uitsluiting. En, erger nog, die uitsluiting kan blijken uit dingen die voorheen vertrouwd en neutraal waren. Bijvoorbeeld: een van de wijzen waarop de uitsluiting van de vrouw werd verdedigd was door haar te associeren met het huishouden. Een vrouw zou een huishoudelijk wezen zijn, geen politiek wezen, en daarom zou zij geen behoefte hebben aan basale burgerrechten. Door te claimen dat vrouwen ook politieke wezens kunnen zijn, politiseerde Olympe de Gouges dus ook de huiselijke sfeer. Of, nog een voorbeeld: een van de strategieën die Harvey Milk inzette bestond eruit om alle homo’s aan te zetten om uit de kast te komen (dit was in de jaren zestig in Amerika lang geen vanzelfsprekende of risicoloze handeling). Als zou blijken, het onvermijdelijk gevolg, dat iedereen wel een homosexueel in zijn of haar omgeving heeft, dan worden de ware gevolgen van de uitsluiting plotseling en van dichtbij pas zichtbaar. Als een zoon, dochter, buurman, buurvrouw, broer, zus, onderwijzer of vriend plotseling homo blijkt te zijn, worden vertrouwde dingen plotseling onderdeel van een politieke uitsluiting. Kortom, deze debatten rondom mensenrechten weten telkens ook de meeste vertrouwde zaken fundamenteel te bevragen, en zij bieden nieuwe mogelijkheden.

Dit is ook wat de Vluchtkerk doet voor het bestaan van illegalen in Nederland. Voor het eerst zijn het ´illegalen’ zelf die actie voeren. En zij maken iets zichtbaar waarvan men misschien wel liever heeft dat het bedekt blijft. Het ongemak zit hem niet alleen in het feit dat Nederland volgens een hele trits aan organisaties de mensenrechten schendt (daar liggen klaarblijkelijk maar weinig mensen wakker van), maar misschien is het echte ongemak dat de behandeling van de ongedocumenteerde migrant iets zichtbaar maakt over ons huis, en de medeplichtigheid ervan.

De Franse filosoof Etienne Balibar stelt: De grenzen zijn niet langer bij de grenzen. De grenzen zijn, in deze tijden van migratie en globalisering, een beetje overal. Dat wil ook zeggen dat ogenschijnlijk neutrale, normale dingen kunnen functioneren als manieren om die grens te controleren en te handhaven. Voor een uitgeprocedeerde vluchteling kunnen normale zaken als een fietscontrole, gezondheidszorg, een achttiende verjaardag, openbaar vervoer, of een potje voetballen in de publieke ruimte, grenscontroles zijn. Het zijn de dingen die zo onlosmakelijk onderdeel zijn van ons leven dat we vaak niet eens meer doorhebben wat voor fundamentele rol ze spelen in ons leven, de dingen die ons huis tot ons huis maken hebben het in zich om grenscontroles te worden. De strafbaarstelling van illegaliteit is bijvoorbeeld een expliciet middel om, waar de migrant ook is, een constante grenscontrole uit te voeren. Zo wordt heel Nederland permanent ingezet om iemands wil om hier te blijven te breken, ook als deze persoon niet weg kan. Heel Nederland, heel ons vertrouwde huis, wordt ingezet om een ontmoedigingsbeleid uit te voeren. Het resultaat: Nederland als ontmoedigingsmachine.

Voor eenieder die de groep van de Vluchtkerk een beetje volgt is het eindpunt niet ondenkbaar:  Als de grens overal is, is op een gegeven moment de Derde Wereld, de plek waarvan we, hoe cynisch ook, gewend zijn dat er humanitaire rampen gebeuren, de plek waarvan we gewend zijn dat mensenrechten er niet vanzelfsprekend zijn, die plek is straks niet langer elders maar ook hier. Het is de plek rondom de uitgeprocedeerde migrant. De dag komt naderbij dat het Rode Kruis wegens een humanitaire noodsituatie een vluchtelingenkamp in moet richten, niet in de Sahara, maar in Nederland.

Olympe de Gouges, Martin Luther King en Harvey Milk bedreven een politiek die allereerst iets zichtbaar maakte, die erop wees dat het vertrouwde zelfbeeld misschien nog eens opnieuw bekeken moest worden. Op een soortgelijke wijze vragen de mensen van de Vluchtkerk om meer dan alleen een humanitaire geste, ze dagen ons ook uit om onszelf te bevragen. Wat willen we van ons huis?

Neem deze avond. Ik krijg als spreker, als rechthebbende, als belastingplichtige burger met een ID op zak, betaald om het hier over een van meest prangende politieke zaken van het moment te hebben. Maar diegenen over wie het eigenlijk gaat, die het het beste zeggen (Wij Zijn Hier), de mensen van de Vluchtkerk, die kunnen hier niet voor betaald krijgen. Als zij wel betaald zouden worden, volgt er een torenhoge boete. Terwijl zij juist de experts zijn, zij kunnen ons uit de eerste hand iets vertellen over ons vertrouwde Nederland wat wij doorgaans niet eens doorhebben.

Een oplossing is niet zo makkelijk gevonden. Vaak wordt een pasklare oplossing geëist voor er iets kan veranderen. Analyses klinken vaak naïef of ontoereikend.  Andere mensen zijn bang dat een oplossing niet denkbaar is zonder het vertrouwde huis geweld aan te doen. Deze avond heet niet voor niets Duivelse Dilemma’s. Maar wat de Vluchtkerk toont is dat ons huis al lang en breed onderdeel is van een ontmoedigingsmachine. Wegkijken is geen optie. Er is werk aan de winkel. We beginnen pas net met luisteren naar de moedige vluchtelingen die vanuit het buitenland dat Nederland heet tot ons spreken. Ik begin met het overmaken van mijn gage aan Wij Zijn Hier.

5 November, 2013, Amsterdam

Het pensioenfonds van ‘Bayer’, het Duits farmaceutische bedrijf, dat in het bezit is van het kantoorpand op de Weteringschans 109 waar momenteel ‘Wij Zijn Hier’ verblijft, had de groep van vluchtelingen gedagvaard. ‘Bayer PK’ zegt het gebouw zelf nodig te hebben voor eigen gebruik nadat het meer dan een jaar heeft leeggestaan. Wij Zijn Hier, de groep van vluchtelingen waarvan de asielaanvraag is afgewezen maar die allen om verschillende redenen niet in staat zijn om terug te keren naar het land van herkomst, had het pand betreden nadat een groep van krakers het pand voor hun had opengesteld op 3 Oktober 2013.

Op Maandag 4 November had de civiele rechtszaak moeten plaatsvinden, maar deze is op het laatste moment afgezegd.  ‘Wij Zijn Hier’ besloot het verweer te staken omdat zij niet tegen de wens van de eigenaar in het pand willen verblijven. Zij verklaren geen inbreuk te willen doen op de eigendomsrechten van Bayer PK.  Op 11 November zal de rechter uitspraak doen en zal bekend worden gemaakt op welke termijn de groep van Vluchtelingen het pand moet verlaten.

CBRE (de bemiddelaar van Bayer PK) heeft aangegeven dat de gemeente Amsterdam aan zet is. Zij voelen zich niet verantwoordelijk voor een falend asielbeleid. Eventueel kunnen de vluchtelingen wel iets meer tijd winnen wanneer de gemeente toezegt om op korte termijn voor onderdak te gaan zorgen.

De Europese Commissie voor het Sociale Recht heeft afgelopen week de Nederlandse overheid geadviseerd onderdak, eten en kleding te verlenen aan alle vluchtelingen die in Nederland en onuitzetbaar zijn. Dit advies zou een aanleiding voor gemeenten kunnen vormen om terug te komen op het convenant met het Rijk in 2009, waarbij afgesproken werd dat gemeenten geen vluchtelingen zonder papieren opvangen. Burgemeester van der Laan en ‘Bayer PK’ zijn nu in gesprek. ‘Wij Zijn Hier’ hoopt dat de onderhandelingen tussen beide partijen zullen voorkomen dat zij half November weer op straat staan.

Ook zal binnenkort bekend worden gemaakt of de aanklacht die het CBRE heeft ingediend ingetrokken zal worden of dat de groep van vluchtelingen zal worden aangeklaagd. Dit zal worden besloten door het CBRE in samenspraak met de gemeente Amsterdam en de politie.

Zaterdag 2 November presenteerde ‘We Are Here’ zichzelf op de Afrikadag. Gelukkig was de ‘We Are Here band’ eindelijk weer in de gelegenheid op te treden!

Het mooie optreden van de zichtbaar genietende muzikanten, werd gevolgd door een  gesprek over ‘We Are Here’ en de migratiepolitiek. Osman, Bayissa, Elke (supporter We Are Here) en PvdA politicus Sander Terphuis werden op het podium geïnterviewd door een moderator. Ze vertelden onder andere over de onzorgvuldigheden in de asielprocedure die leiden tot het asielgat. Het asielgat ontstaat wanneer een vluchteling volgens de Nederlandse wet geen recht heeft om hier te blijven, maar deze persoon ook niet uitgezet kan worden. Een persoon die zich in deze situatie bevindt, wordt tegenwoordig gewoon op straat gezet en hij moet zichzelf maar zien te redden. Dat terwijl je in Nederland zonder  verblijfsvergunning op geen enkele manier gebruik kan maken van sociale voorzieningen. Daarbij is ook de vluchteling die zich in het asielgat bevindt verantwoordelijk voor zijn eigen vertrek en constant in overtreding. Hij loopt daarom altijd het risico om  opgepakt te worden en gevangen te worden gezet in een detentiecentrum. ‘We Are Here’ protesteert al meer dan een jaar tegen de huidige Nederlandse regering omdat zij het ontstaan van het asielgat structureel ontkennen en dus ook geen verantwoordelijkheid nemen. Het informeren van het publiek over deze complexe situatie is daarom een belangrijk onderdeel van het protest.

Foto’s Mannette van Ingenegeren